0
10/12/2023
6 bài thơ Rumi ca ngợi tự do
Hãy tưởng tượng về những bậc thầy huyền môn Sufi xoay vòng giữa sa mạc, bên đống lửa to bập bùng dưới đêm trăng trong vắt, và ca lên những vần thơ chiêm nghiệm. Với mỗi một bậc thầy Sufi, khoảnh khắc thăng hoa của tinh thần là khoảnh khắc đạt được sự tĩnh lặng tuyệt đối, trở thành một với toàn thể, đó là lúc thơ ca được ngưng đọng và cất lên – đó là sự vượt thoát ra khỏi khuôn khổ của kinh điển truyền thống Hồi giáo, để đạt tới tinh túy của nhân loại.
Khi thơ của Rumi (1207-1273), bậc thầy Sufi nổi tiếng nhất của thế giới Hồi giáo được giới thiệu ở thế giới phương Tây, các học giả phương Tây đã thốt lên:
“Cuộc đời và cuộc chuyển hóa của Rumi là bằng chứng xác quyết cho thấy rằng mọi người ở mọi tôn giáo và cội nguồn khác nhau đều có thể chung sống trong hòa bình và hòa hợp. Tầm nhìn, ngôn từ, cuộc đời của Rumi đã dạy chúng ta cách đạt tới hòa bình và hạnh phúc nội tại, để rồi chúng ta có thể ngăn chặn dòng chảy xung đột và hận thù, đi tới hòa bình và hợp tác toàn cầu thực sự”.
(Giáo sư Majid M. Naini)
Trích bài viết "Rumi: Khi thơ ca tuôn chảy, thế gian ngưng đổ máu" của Hà Thủy Nguyên đăng tải tren An Ninh Thế Giới
#1. Cái chén mỏng manh
Lê Duy Nam dịch, Hà Thủy Nguyên hiệu đính
Tôi cần miệng rộng như bầu trời
để nói về tinh túy của một CHÂN NHÂN, bằng lời
rộng lớn như mong mỏi.
Cái chén mỏng manh bên trong tôi vỡ tan tành.
Có gì lạ đâu tôi phát điên ba ngày biệt tích
mỗi tháng cùng với ánh trăng.
Những ai đang yêu,
rồi cũng từng tan biến.
Tôi mất dấu chuyện tôi vừa kể mất rồi.
Con voi của tôi gầm lên giấc mộng Hindu.
Chuyện kể, lời thơ, tan tành cả, cơ thể tôi,
cũng tan, một sự tái hồi.
Này nhé, tôi thu mình nhỏ như cọng tóc để kể câu chuyện này.
Người kể được chuyện của tôi chăng?
Bao chuyện tình đã đi qua tôi.
Giờ đây điều phù phiếm lại khiến tôi thích thú.
Kể tôi nghe đi!
Sự thật là, người đang nói, chẳng phải tôi.
Tôi là Sinai, và người là Moses đang thả bước.
Bài thơ này như tiếng vọng từ lời người đó.
Một mảnh đất chả biết nói gì, hay biết vạn sự trên đời!
Hay biết đâu cũng là hữu hạn.
Cơ thể chỉ là thứ đồ đo đếm được
bầu trời của linh hồn.
Hãy nhìn qua thước đo khoảng cánh giữa các vì tinh tú
rồi trở thành đại dương.
Sao phải phiền toái vì điều này nhỉ?
Nào phải lỗi tôi đâu khi mong cầu.
Chính người muốn điều này.
Điên rồ tôi yêu, người vừa lòng chứ?
Hãy nói có.
Người thốt lên bằng tiếng gì nhỉ, Ả Rập hay Ba Tư,
hay gì khác? Một lần nữa, tôi bị trói chặt.
Nhớ mang theo dây buộc tóc.
Giờ tôi nhớ câu chuyện đó rồi.
Một CHÂN NHÂN nhìn chằm chằm vào đôi giày cũ kỹ
và tấm áo khoác màu da cừu của ngài. Hằng ngày, mỗi khi trèo lên
gác mái để tìm đôi giày đi làm và tấm áo choàng sờn vải
Đây chính là trí tuệ của ngài, nhớ về đất sét nguyên bản
Và không say sưa với cái tôi và ngạo mạn
Ghé thăm những chiếc giày và áo khoác
là lời tưởng thưởng.
TUYỆT ĐỐI chẳng cần đồ đạc.
Xưởng thủ công, vật liệu
đều không tồn tại.
Hãy là tờ giấy trắng tinh.
Hãy là mảnh đất chẳng có gì để chiếm đoạt,
nơi duy chỉ trồng,
một hạt giống, có thể lắm, từ TUYỆT ĐỐI.
#2. Không có lá cờ nào
Lê Ái dịch, Hà Thủy Nguyên hiệu đính
Tôi từng muốn có kẻ mua thi từ của mình.
Giờ tôi ước ai đó làm ơn mua tôi khỏi thi từ.
Tôi đã tạo tác bao hình ảnh đẹp đẽ hết sức,
những khung cảnh với Abraham, và cha của Abraham, Azar,
người cũng nổi tiếng bằng các thánh tượng.
Tôi quá mệt với điều mà mình đang làm.
Rồi một ý niệm không có hình hài ập đến,
và tôi rời bỏ.
Hãy kiếm tìm ai khác để chăm sóc cửa hiệu.
Tôi giải thoát khỏi tạo tác muôn hình vạn trạng.
Sau rốt tôi biết đến tự do
của điên rồ.
Một hình ảnh bất kỳ tìm đến. Tôi hét lên,
“Biến đi!” Nó tan biến.
Chỉ tình yêu.
Chỉ cái cán mà lá cờ khớp vào,
và cơn gió. Không có lá cờ nào.
#3. Khơi đời bạn hơn thế
Hà Thủy Nguyên dịch
Đêm qua con voi lại lang thang khắp Ấn Độ
xé toạc bóng đêm thành muôn mảnh
Cứ để đời sống ban ngày như thể đêm qua.
Cứ để điều huyền diệu luôn khắc ghi
các phần và toàn thể đều toàn mãn.
Trong tay ta, rượu
Trong đầu ta, gió
Đêm chứa đựng ngày.
Đại dương tan ra thành con sóng.
Bầu trời khoác lên món quà ta dâng tặng.
Mọi thói quen của nhân loại
đều dẫn về lòng trắc ẩn.
Chẳng gì thành hình thành dáng
có thể kìm giữ đam mê biến chuyển.
Khơi đời bạn hơn thế
Ai cũng được thứ tha, dẫu thế nào chăng nữa.
Đây là đột biến không thể cưỡng
Một ân sủng mà thời nay gọi là Saladin,
một tình bạn đã mất như tình bạn
với Joseph, điều vua Ai Cập
phải trả giá bằng Ai Cập.
#4. Một bài không tên
Lê Ái dịch, Hà Thủy Nguyên hiệu đính
Vượt trên lẽ đúng sai,
có một cánh đồng. Tôi sẽ gặp bạn ở đó.
Khi linh hồn ngả lưng xuống cỏ,
thế gian đã quá đủ đầy bàn tán để chi đâu.
Bao ý tưởng, câu cú, ngôn từ như nhau
cũng nào nghĩa lý gì.
#5. Luật mới
Lê Duy Nam dịch, Hà Thủy Nguyên hiệu đính
Chính luật cũ khiến lũ say cãi vã xôn xao
và còn đánh nhau.
Người tình cũng buông xuôi. Anh ta ngã vực sâu.
Nhưng ở vực sâu, trông kìa lấp lánh,
chẳng quý báu hơn sao
dù tiền tài hay quyền lực!
Tối qua trăng giăng lụa phố xa.
Tôi đón lấy và bắt đầu hát ca,
rơi lên bầu trời.
Bầu trời vỡ. Vạn vật đều rơi.
Và buông xuôi.
Này luật mới đây: hãy đập vỡ tan tành từng ly rượu,
và ngã vào hơi thở người thợ làm ly
#6. Những kẻ bất tuân ngọt ngào
Hà Thủy Nguyên dịch
Người nói, “Sự ngọt ngào của ta đáng giá nhiều viên ngọc trai.”
Tôi nói tôi chẳng có ngọc trai.
Người nói, “Thì vay một ít. Cần cả lưới ngọc trai để trói buộc ta.
Hay là có lẽ ngươi đã nhầm địa chỉ
Đây là một sòng bài.
Nơi đây cần ngã giá đánh liều
Nếu không muốn thế, thì đi đi.
Chúng ta là những kẻ bất tuân.
Ngươi mang gì tới ta đều xé nhỏ.
Chúng ta còn tử tế hơn bất cứ ai ngươi từng gặp,
nhưng chúng ta hủy hoại mọi điều ngươi đang có,
y phục gấm vóc lụa là, hay cả bộ ria mép kia.
Có kẻ nhặt nhặt đủ thứ
và kẻ khác thì vương vãi chúng.
Thân thể ngươi phải trở thành linh hồn,
mỗi sợi tóc run rẩy vì cuộc đời phóng túng.
Nhận ra bao tình nhân khi họ rúng động.
Nước mắt đáng giá bao nhiêu ?
Một ánh nhìn. Chúng ta là tôi tớ cho điều đó
chẳng hề có cha sinh mẹ đẻ.
Nếu ngươi không sống bên trong diện mạo này,
ngự đằng sau như gáy sau cổ,
hay như tấm khiên mòn giương về phía trước,
nhận thấy ai ai đều biết ơn dường nào
một ánh nhìn từ Bạn Hữu.
