Xuất bản tập tiểu luận của Edgar Allan Poe – LINH TÍNH VÀ LÝ TRÍ

Edgar Allan Poe (1809 – 1849) được biết tới ở Việt Nam như “ông tổ truyện kinh dị”, nhưng danh xưng này không thể hiện được sự vĩ đại của Poe. Trước khi Poe xuất hiện trên văn đàn Mỹ, nước Mỹ chưa từng có một tác giả lãng mạn nào đáng kể. Ông không chỉ là “ông tổ truyện kinh dị”, ông còn là cây bút hàng đầu thuộc trường phải Lãng Mạn U Ám (Dark Romanticism) của thế giới, và có ảnh hưởng lớn tới trường phái Tượng Trưng và Siêu Thực của văn học Pháp.

Tuy nhiên, đó vẫn là phần nổi của tảng băng chìm trong thế giới quan của Poe. Poe sống ở giai đoạn nền văn chương của Mỹ đang rất sơ khai khi bùng nổ các tác phẩm mở đầu các dòng văn chương; bùng nổ báo chí đăng tải văn chương với mục tiêu giải trí; không có các nhà phê bình công tâm và có chuyên môn. Poe đại diện cho một cây viết tâm huyết ở giữa xu hướng văn chương mang tính nghệ thuật và thứ văn chương đại chúng, mà trong đó truyện ngắn kinh dị của Poe phục vụ mục tiêu đại chúng nhiều hơn. Poe, không chỉ bằng các sáng tác truyện ngắn và thơ ca của mình, mà còn bằng các bài xã luận và phê bình, liên tục lên án lối văn chương thực dụng tại Mỹ lúc bấy giờ, và đề xướng chủ nghĩa thẩm mỹ thuần túy. Ông cũng đề xuất một nền văn chương không phục vụ các lợi ích chính trị, có chuyên  môn sâu hơn, tự do hơn, đề cao sáng tạo hơn và ít tính lợi ích nhóm hơn. Khác với những gì người ta vẫn mường tượng về Poe, Poe chủ trương một hệ thống nghiêm túc với văn chương (ở thời của ông) thì cần giảm bớt tính “truyện” mà gia tăng tiểu luận và thơ. 

Nhân dịp kỷ niệm 215 năm ngày sinh của Edgar Allan Poe (19/1/1809 – 19/1/2024), Book Hunter ra mắt tập tiểu luận “Linh tính và Lý trí” – tập hợp các bài phê bình phê phán lối văn chương và báo chí thực dụng tại Mỹ đương thời của Edgar Allan Poe. Các bài phê bình của Poe không chỉ có ý nghĩa với lịch sử văn học thế giới, mà còn là ngọn lửa soi rọi trong đêm tối tinh thần, làm lộ diện những lối tư duy và hệ tư tưởng cản trở tự do sáng tạo và nghệ thuật chân chính. Qua các bài phê bình của Poe, ta cũng nhận diện một Edgar Allan Poe lãng mạn nhưng không hề quay lưng trước hiện thực xã hội, mà luôn tìm cách phản ánh chân thực và biểu hiện thái độ rõ ràng.